Δεν υπάρχει τίποτα κακό στις girly επιλογές. Αρκεί να τις έχουμε πράγματι επιλέξει.
Έχεις σκεφτεί ποτέ γιατί οι ρομαντικές κομεντί θεωρούνται «ανούσιες», ενώ οι ταινίες δράσης «συναρπαστικές»; Γιατί το gossip καταδικάζεται, ενώ οι ατέλειωτες συζητήσεις για
ποδοσφαιρικές μεταγραφές – ή και το απολύτως απροσποίητο ποδοσφαιρικό gossip – αντιμετωπίζονται ως απολύτως αποδεκτά θέματα συζήτησης; Γιατί ένα κοστούμι θεωρείται πιο «δυναμικό» από ένα φόρεμα;Ναι, η απάντηση και στις τρεις περιπτώσεις είναι ο σεξισμός. Διαχρονικά, τα πράγματα που αρέσουν στις γυναίκες υποτιμούνται ως ελαφρόμυαλα, βαρετά ή υπέρ του δέοντος συναισθηματικά φορτισμένα.
Κι από την άλλη, η σταδιακή συνειδητοποίηση στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών ότι οι γυναίκες σε όλη μας τη ζωή διδασκόμαστε να εσωτερικεύουμε την καταπίεση, είτε με τη μορφή της ευλαβικής φροντίδας του μακιγιάζ μας, είτε με εκείνη της οπισθοχώρησης στην καριέρα μας για χάρη του συντρόφου ή της οικογένειάς μας, έχει δημιουργήσει μια σειρά από επιπλέον στρεβλώσεις – που, ως είθισται, γυρνούν και πάλι εις βάρος μας.
Τι σημαίνει αυτό; Πράγματι, τα ενδιαφέροντα, οι προτεραιότητες και οι ανάγκες μας διαμορφώνονται εντός μιας πατριαρχικής κοινωνίας και βάσει των δικών της προτύπων. Όμως αν η προσεκτική αποτρίχωση των σωμάτων μας είναι αποτέλεσμα του σεξιστικού πλαισίου εντός του οποίου έχουμε μεγαλώσει, δεν ισχύει το ίδιο και για την αντίληψη ότι γινόμαστε καλύτερες όταν υιοθετούμε παραδοσιακά ανδρικές στάσεις και συμπεριφορές – ή έστω, όταν απαρνιόμαστε εκείνες που έχουν ταυτιστεί με τη θηλυκότητα;
Σκοπός του φεμινισμού δεν είναι ούτε να σταματήσουμε να ξυρίζουμε τα πόδια μας, ούτε να γίνουμε όλες γυναίκες καριέρας. Το ζήτημα είναι να έχουμε το περιθώριο να επιλέξουμε αυτό που μας ταιριάζει, όποιο κι αν είναι το φύλο μας.
Η υποτίμηση της παραδοσιακής θηλυκότητας, ακόμη κι όταν γίνεται με καλές προθέσεις ή μοιάζει να μας βοηθά να προχωρήσουμε, τελικά καταλήγει να αφήνει χώρο σε ακόμη πιο ύπουλες απόπειρες καταπίεσής μας. Σε κτητικούς συντρόφους που μεταμφιέζουν τη ζήλια τους σε πύρινους λόγους για τον αντιφεμινιστικό χαρακτήρα της κοντής μας φούστας και σε εργοδότες που θεωρούν οπισθοδρομική την ανάγκη μας για περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μας.
Πώς μεταφράζονται όλα αυτά στην πράξη; Συγκεντρώσαμε ορισμένα από τα παραδοσιακά γυναικεία χαρακτηριστικά που πέφτουν συχνά θύματα τέτοιου είδους κριτικής και τους λόγους που δεν έχεις κανένα λόγο να αισθάνεσαι άβολα σε περίπτωση που σε εκφράζουν.
5+1 «γυναικεία» χαρακτηριστικά που πρέπει – επιτέλους – να απενοχοποιήσουμε
Η επιθυμία για γάμο και παιδιά
Ναι, ο θεσμός της οικογένειας έχει δεχτεί σφοδρή φεμινιστική κριτική – και δικαίως. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από το σεξισμό δεν θα υπήρχαν άνθρωποι που θα επέλεγαν τη μονογαμία, ούτε ότι η δημιουργία οικογένειας οδηγεί αυτομάτως στην καταπίεση. Το κυριότερο πρόβλημα με τον γάμο είναι ότι επί αιώνες ολόκληρους, όφειλε να είναι το όριο των γυναικείων φιλοδοξιών και η ίδια η αξία των γυναικών οριζόταν από τη σωστή επιτέλεση του ρόλου της συζύγου, στον κατάλληλο σύζυγο. Στο βαθμό που είναι συνειδητή επιλογή και των δυο σας, καλά στέφανα.
Η girly αισθητική
Τι θα φορούσαμε σε έναν ιδανικό κόσμο; Κανείς δεν ξέρει, όμως η απάντηση είναι «ό,τι θέλουμε». Κι αυτό εμπερικλείει και τις νέον τουαλέτες με ουρά και τις γκρίζες φόρμες, και τα αθλητικά παπούτσια και τα ψηλοτάκουνα, και την τέλεια αποτρίχωση και τις τριχωτές γάμπες.
Όσο κι αν υποτιμούμε τη μόδα («γυναικεία» δεν είναι κι αυτή;), παραμένει ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία που χρησιμοποιούμε, όλες και όλοι ανεξαιρέτως, για να δείξουμε κάτι από τον εαυτό μας πριν καν ξεκινήσουμε να μιλάμε. Το θέμα, λοιπόν, είναι να αισθανόμαστε ελεύθερες να εκφραστούμε στ’ αλήθεια μέσα από αυτή. Άλλωστε, όταν μιλάμε για «gender-neutral» ρούχα, πάντα αναφερόμαστε σε κομμάτια μάλλον αρρενωπά – σίγουρα, πάντως, ποτέ σε φούστες και φορέματα. Και είναι δύσκολο να αρνηθούμε τον σεξισμό που κρύβεται μέσα σε αυτή την πραγματικότητα.
Οι στόχοι φυσικής κατάστασης
Όλα τα σώματα είναι όμορφα. Το πιστεύουμε, το υποστηρίζουμε… και ελπίζουμε σταδιακά να το εμπεδώσουμε. Το body positivity έχει κάνει πολύ καλό σε πολλές από εμάς, όμως δεν μας έκανε ξαφνικά να λατρέψουμε κάθε εκατοστό του εαυτού μας – και ιδίως εκείνα που ήταν επί χρόνια συνδεδεμένα με τις βαθύτερες ανασφάλειές μας. Ίσως θέλεις απλώς να επιστρέψεις «στα κιλά σου». Ή ίσως όντως δεν έχεις καταφέρει ακόμη να αγαπήσεις το σώμα σου. Αν συνειδητοποιείς το δρόμο που έχεις να διανύσεις, το πιθανότερο είναι να τα καταφέρεις. Και οι ενοχές σίγουρα δεν θα επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία.
Η έλλειψη επαγγελματικών φιλοδοξιών
Δεν έχουμε όλοι τα ίδια όνειρα. Είναι κάτι παραπάνω από κατανοητό αν τα εξαντλητικά ωράρια που απαιτούνται για την όλο και δυσκολότερη ανέλιξη στην επαγγελματική ιεραρχία δεν είναι εξίσου γοητευτικά σε όλες και όλους. Υπάρχουν άνθρωποι – άνδρες, γυναίκες και όλα τα υπόλοιπα – που θα προτιμούσαν να εργάζονται μόνο όσο χρειάζεται για να έχουν έναν αξιοπρεπή μισθό ή που θα ήθελαν να αφιερώσουν τον χρόνο τους στην οικιακή εργασία. Παρά τα στερεότυπα γύρω από το ζήτημα, ο φεμινισμός δεν αντιτίθεται σε τίποτα από τα παραπάνω. Αρκεί να είναι μόνο δυο από τις πολλές διαθέσιμες επιλογές, να γίνονται σεβαστές και να αποζημιώνονται όπως τους αναλογεί – αλλά και να είναι εξίσου διαθέσιμες σε όλους, ανεξάρτητα από το φύλο τους.
Η συγκρατημένη σεξουαλικότητα
Η σεξουαλική απελευθέρωση των γυναικών είχε αργήσει πολύ, και ακόμη και τώρα σίγουρα δεν προσεγγίζει καν τα επιθυμητά επίπεδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν δεν σου αρέσουν τα one night stand, αν χρειάζεσαι πέντε ή δέκα ραντεβού για να αισθανθείς άνετα και να κάνεις σεξ ή αν δεν είσαι πρόθυμη να πειραματιστείς πολύ… δεν είσαι και φεμινίστρια. Το μόνο που πρέπει να σε νοιάζει, είναι να απολαμβάνεις τις επιλογές σου.
Οι ρομαντικές ταινίες
Από εκείνες αρχίσαμε και σε εκείνες σκοπεύουμε να κλείσουμε. Δεν θα σου πούμε ότι τα love stories δεν είναι φορτισμένα με βλαβερά στερεότυπα, ούτε ότι είναι υπεράνω κριτικής. Αντιθέτως, πολύ σημαντικό συστατικό του αγώνα κατά της ανισότητας είναι να μάθουμε να «διαβάζουμε» τις αναπαραστάσεις που τη στηρίζουν. Όμως, πρώτον, δεν είναι και εύκολο να βρεις πολιτιστικά προϊόντα απαλλαγμένα από αυτές – και η παρουσία τους δεν είναι αρκετή από μόνη της ώστε να χαρακτηρίσουμε «κακή» μια ταινία. Και δεύτερον, υπάρχουν ταινίες που ξέρουμε ότι είναι κακές και τις βλέπουμε ακριβώς επειδή χρειαζόμαστε κάτι που δεν θα απαιτήσει από εμάς όλη την ενέργεια που μας άφησε μια δύσκολη ημέρα (ή εβδομάδα) στο γραφείο. Ο μόνος λόγος που είναι πάντα οι ρομαντικές κομεντί που δέχονται τόσα πυρά για τη χαμηλή τους ποιότητα, είναι ακριβώς το γεγονός ότι αρέσουν και απευθύνονται κυρίως σε θηλυκότητες.
Έχεις σκεφτεί ποτέ γιατί οι ρομαντικές κομεντί θεωρούνται «ανούσιες», ενώ οι ταινίες δράσης «συναρπαστικές»; Γιατί το gossip καταδικάζεται, ενώ οι ατέλειωτες συζητήσεις για ποδοσφαιρικές μεταγραφές – ή και το απολύτως απροσποίητο ποδοσφαιρικό gossip – αντιμετωπίζονται ως απολύτως αποδεκτά θέματα συζήτησης; Γιατί ένα κοστούμι θεωρείται πιο «δυναμικό» από ένα φόρεμα;
Ναι, η απάντηση και στις τρεις περιπτώσεις είναι ο σεξισμός. Διαχρονικά, τα πράγματα που αρέσουν στις γυναίκες υποτιμούνται ως ελαφρόμυαλα, βαρετά ή υπέρ του δέοντος συναισθηματικά φορτισμένα.
Κι από την άλλη, η σταδιακή συνειδητοποίηση στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών ότι οι γυναίκες σε όλη μας τη ζωή διδασκόμαστε να εσωτερικεύουμε την καταπίεση, είτε με τη μορφή της ευλαβικής φροντίδας του μακιγιάζ μας, είτε με εκείνη της οπισθοχώρησης στην καριέρα μας για χάρη του συντρόφου ή της οικογένειάς μας, έχει δημιουργήσει μια σειρά από επιπλέον στρεβλώσεις – που, ως είθισται, γυρνούν και πάλι εις βάρος μας.
Τι σημαίνει αυτό; Πράγματι, τα ενδιαφέροντα, οι προτεραιότητες και οι ανάγκες μας διαμορφώνονται εντός μιας πατριαρχικής κοινωνίας και βάσει των δικών της προτύπων. Όμως αν η προσεκτική αποτρίχωση των σωμάτων μας είναι αποτέλεσμα του σεξιστικού πλαισίου εντός του οποίου έχουμε μεγαλώσει, δεν ισχύει το ίδιο και για την αντίληψη ότι γινόμαστε καλύτερες όταν υιοθετούμε παραδοσιακά ανδρικές στάσεις και συμπεριφορές – ή έστω, όταν απαρνιόμαστε εκείνες που έχουν ταυτιστεί με τη θηλυκότητα;
Σκοπός του φεμινισμού δεν είναι ούτε να σταματήσουμε να ξυρίζουμε τα πόδια μας, ούτε να γίνουμε όλες γυναίκες καριέρας. Το ζήτημα είναι να έχουμε το περιθώριο να επιλέξουμε αυτό που μας ταιριάζει, όποιο κι αν είναι το φύλο μας.
Η υποτίμηση της παραδοσιακής θηλυκότητας, ακόμη κι όταν γίνεται με καλές προθέσεις ή μοιάζει να μας βοηθά να προχωρήσουμε, τελικά καταλήγει να αφήνει χώρο σε ακόμη πιο ύπουλες απόπειρες καταπίεσής μας. Σε κτητικούς συντρόφους που μεταμφιέζουν τη ζήλια τους σε πύρινους λόγους για τον αντιφεμινιστικό χαρακτήρα της κοντής μας φούστας και σε εργοδότες που θεωρούν οπισθοδρομική την ανάγκη μας για περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μας.
Πώς μεταφράζονται όλα αυτά στην πράξη; Συγκεντρώσαμε ορισμένα από τα παραδοσιακά γυναικεία χαρακτηριστικά που πέφτουν συχνά θύματα τέτοιου είδους κριτικής και τους λόγους που δεν έχεις κανένα λόγο να αισθάνεσαι άβολα σε περίπτωση που σε εκφράζουν.
5+1 «γυναικεία» χαρακτηριστικά που πρέπει – επιτέλους – να απενοχοποιήσουμε
Η επιθυμία για γάμο και παιδιά
Ναι, ο θεσμός της οικογένειας έχει δεχτεί σφοδρή φεμινιστική κριτική – και δικαίως. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε μια κοινωνία απαλλαγμένη από το σεξισμό δεν θα υπήρχαν άνθρωποι που θα επέλεγαν τη μονογαμία, ούτε ότι η δημιουργία οικογένειας οδηγεί αυτομάτως στην καταπίεση. Το κυριότερο πρόβλημα με τον γάμο είναι ότι επί αιώνες ολόκληρους, όφειλε να είναι το όριο των γυναικείων φιλοδοξιών και η ίδια η αξία των γυναικών οριζόταν από τη σωστή επιτέλεση του ρόλου της συζύγου, στον κατάλληλο σύζυγο. Στο βαθμό που είναι συνειδητή επιλογή και των δυο σας, καλά στέφανα.
Η girly αισθητική
Τι θα φορούσαμε σε έναν ιδανικό κόσμο; Κανείς δεν ξέρει, όμως η απάντηση είναι «ό,τι θέλουμε». Κι αυτό εμπερικλείει και τις νέον τουαλέτες με ουρά και τις γκρίζες φόρμες, και τα αθλητικά παπούτσια και τα ψηλοτάκουνα, και την τέλεια αποτρίχωση και τις τριχωτές γάμπες.
Όσο κι αν υποτιμούμε τη μόδα («γυναικεία» δεν είναι κι αυτή;), παραμένει ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία που χρησιμοποιούμε, όλες και όλοι ανεξαιρέτως, για να δείξουμε κάτι από τον εαυτό μας πριν καν ξεκινήσουμε να μιλάμε. Το θέμα, λοιπόν, είναι να αισθανόμαστε ελεύθερες να εκφραστούμε στ’ αλήθεια μέσα από αυτή. Άλλωστε, όταν μιλάμε για «gender-neutral» ρούχα, πάντα αναφερόμαστε σε κομμάτια μάλλον αρρενωπά – σίγουρα, πάντως, ποτέ σε φούστες και φορέματα. Και είναι δύσκολο να αρνηθούμε τον σεξισμό που κρύβεται μέσα σε αυτή την πραγματικότητα.
Οι στόχοι φυσικής κατάστασης
Όλα τα σώματα είναι όμορφα. Το πιστεύουμε, το υποστηρίζουμε… και ελπίζουμε σταδιακά να το εμπεδώσουμε. Το body positivity έχει κάνει πολύ καλό σε πολλές από εμάς, όμως δεν μας έκανε ξαφνικά να λατρέψουμε κάθε εκατοστό του εαυτού μας – και ιδίως εκείνα που ήταν επί χρόνια συνδεδεμένα με τις βαθύτερες ανασφάλειές μας. Ίσως θέλεις απλώς να επιστρέψεις «στα κιλά σου». Ή ίσως όντως δεν έχεις καταφέρει ακόμη να αγαπήσεις το σώμα σου. Αν συνειδητοποιείς το δρόμο που έχεις να διανύσεις, το πιθανότερο είναι να τα καταφέρεις. Και οι ενοχές σίγουρα δεν θα επιταχύνουν αυτή τη διαδικασία.
Η έλλειψη επαγγελματικών φιλοδοξιών
Δεν έχουμε όλοι τα ίδια όνειρα. Είναι κάτι παραπάνω από κατανοητό αν τα εξαντλητικά ωράρια που απαιτούνται για την όλο και δυσκολότερη ανέλιξη στην επαγγελματική ιεραρχία δεν είναι εξίσου γοητευτικά σε όλες και όλους. Υπάρχουν άνθρωποι – άνδρες, γυναίκες και όλα τα υπόλοιπα – που θα προτιμούσαν να εργάζονται μόνο όσο χρειάζεται για να έχουν έναν αξιοπρεπή μισθό ή που θα ήθελαν να αφιερώσουν τον χρόνο τους στην οικιακή εργασία. Παρά τα στερεότυπα γύρω από το ζήτημα, ο φεμινισμός δεν αντιτίθεται σε τίποτα από τα παραπάνω. Αρκεί να είναι μόνο δυο από τις πολλές διαθέσιμες επιλογές, να γίνονται σεβαστές και να αποζημιώνονται όπως τους αναλογεί – αλλά και να είναι εξίσου διαθέσιμες σε όλους, ανεξάρτητα από το φύλο τους.
Η συγκρατημένη σεξουαλικότητα
Η σεξουαλική απελευθέρωση των γυναικών είχε αργήσει πολύ, και ακόμη και τώρα σίγουρα δεν προσεγγίζει καν τα επιθυμητά επίπεδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν δεν σου αρέσουν τα one night stand, αν χρειάζεσαι πέντε ή δέκα ραντεβού για να αισθανθείς άνετα και να κάνεις σεξ ή αν δεν είσαι πρόθυμη να πειραματιστείς πολύ… δεν είσαι και φεμινίστρια. Το μόνο που πρέπει να σε νοιάζει, είναι να απολαμβάνεις τις επιλογές σου.
Οι ρομαντικές ταινίες
Από εκείνες αρχίσαμε και σε εκείνες σκοπεύουμε να κλείσουμε. Δεν θα σου πούμε ότι τα love stories δεν είναι φορτισμένα με βλαβερά στερεότυπα, ούτε ότι είναι υπεράνω κριτικής. Αντιθέτως, πολύ σημαντικό συστατικό του αγώνα κατά της ανισότητας είναι να μάθουμε να «διαβάζουμε» τις αναπαραστάσεις που τη στηρίζουν. Όμως, πρώτον, δεν είναι και εύκολο να βρεις πολιτιστικά προϊόντα απαλλαγμένα από αυτές – και η παρουσία τους δεν είναι αρκετή από μόνη της ώστε να χαρακτηρίσουμε «κακή» μια ταινία. Και δεύτερον, υπάρχουν ταινίες που ξέρουμε ότι είναι κακές και τις βλέπουμε ακριβώς επειδή χρειαζόμαστε κάτι που δεν θα απαιτήσει από εμάς όλη την ενέργεια που μας άφησε μια δύσκολη ημέρα (ή εβδομάδα) στο γραφείο. Ο μόνος λόγος που είναι πάντα οι ρομαντικές κομεντί που δέχονται τόσα πυρά για τη χαμηλή τους ποιότητα, είναι ακριβώς το γεγονός ότι αρέσουν και απευθύνονται κυρίως σε θηλυκότητες.