21 Απριλίου 1967: Χούντα με γύψο και μυστρί
Από τον Ανένδοτο του Γέρου, στον Γαρουφαλλιά, την Αποστασία , στην
εκτροπή, στα επτά χρόνια φαγούρας και το δράμα της Κύπρου
Πολλές φορές ακούγεται το τελευταίο διάστημα η λέξη «χούντα»
και διάφορα άλλα σχετικά. Πέρασαν 45 χρόνια από εκείνη τη Μεγάλη
Παρασκευή που βγήκαν τα τανκς στους δρόμους κι ακόμα ορισμένοι δεν
κατάλαβαν τι οδήγησε την Ελλάδα στην επταετή ύπνωσή της…
Πέρα από τα συνηθισμένα θα προσπαθήσουμε
να συνδέσουμε τις συνθήκες του 1967 με φαινόμενα που επαναλαμβάνονται
στο πολιτικό βίο και πρέπει να μας προβληματίσουν.
Οι φήμες για τις κινήσεις των
αξιωματικών, το επικείμενο πραξικόπημα ή και την ανάγκη παρέμβασης του
Στρατεύματος είχαν αρχίσει να διακινούνται ήδη από το 1963. Όταν όμως
επιβλήθηκε η δικτατορία δημιουργήθηκε κι ένα ερώτημα το οποίο έμενε και ίσως μένει ακόμα αναπάντητο: Γιατί
ο πολιτικός κόσμος της χώρας εκείνη την εποχή δεν απέτρεψε το
πραξικόπημα των συνταγματαρχών για να προστατεύσει τη Δημοκρατία.
Ένας αείμνηστος δημοσιογράφος, ο τελευταίος διευθυντής της συντηρητικής «Ακροπόλεως» Γιάννης Ναζλίδης εκτιμούσε
ότι η χούντα επιβλήθηκε για να συντριβεί το πρωτοφανές λαϊκό κίνημα που
αναπτύχθηκε ύστερα από την πολιτική δράση του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη με πρωτοβουλίες για την ειρήνη και τη Δημοκρατία.
Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο καθηγητής πολιτικής επιστήμης κ. Θανάσης Διαμαντόπουλος ανέφερε ότι ίσως ο Λαμπράκης να ήταν όπως και ο Νίκος Μπελογιάννης στη δεκαετία του ’50, τα πρόσωπα που θα δρομολογούσαν εξελίξεις με τον θάνατό τους. Κι αυτή άλλωστε είναι η αλήθεια.
Μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη στη
Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1963 εξυφάνθηκε ένα σχέδιο συντριβής του λαϊκού
κινήματος, το οποίο δεν μπορεί να συγκριθεί καν με όσα έζησε η Γαλλία
πέντε χρόνια αργότερα, είτε το θέλουν ορισμένοι, είτε όχι.
Ακόμα έχει μείνει στην ιστορία η φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή,
ξημερώματα της 21 Μαΐου, όταν πληροφορήθηκε το αποτέλεσμα της περίεργης
στραβοτιμονιάς του Γκοτζαμάνη και το θανάσιμο τραυματισμό του Λαμπράκη.
«Μα ποιος, επιτέλους, κυβερνά αυτόν τον τόπο» είχε πει οργισμένος κι επέλεξε λίγο καιρό αργότερα την αυτοεξορία στο Παρίσι.
Από τον Λαμπράκη στη χούντα
Τα πράγματα εξελίχθηκαν λες κι όλα ήταν
καλά καμωμένα: Η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, τα γεγονότα στην Κύπρο, η υπόθεση του
υπουργού Εθνικής Αμύνης Γαρουφαλλιά, η δολιοφθορά στα πυροβόλα της 117
Μοίρας Πυροβολικού στον Έβρο (την οποία διοικούσε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος), τα Ιουλιανά με αποκορύφωμα την Αποστασία και τον κόσμο στους δρόμους.
Επί 70 ημέρες ο λαός αψήφισε την αστυνομία και την πυροσβεστική. Λίγο καιρό αργότερα, η κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου δεν μπόρεσε να ανακόψει την εκτροπή του πολιτεύματος.
«Επέμενα να οδηγηθεί η χώρα σε
εκλογές το ταχύτερο δυνατό. Σ’ αυτήν τη θέση, όμως, ήμουν τραγικά μόνος.
Κανείς στο κόμμα δεν ήθελε τις εκλογές. Άλλωστε δεν ήλεγχα το κόμμα.
Κορυφαία στελέχη πηγαινοέρχονταν στο Παρίσι και συζητούσαν με τον Κων.
Καραμανλή» είχε εκμυστηρευτεί τον Νοέμβριο του 1973 στον δημοσιογράφο κ. Βίκτορα Νέτα.
Η πληροφορία επιβεβαιώνεται και από τα
εκδοθέντα ντοκουμέντα που περιέχονταν στο αρχείο του Κωνσταντίνου
Καραμανλή, το 1994. Υπάρχουν κι άλλα πράγματα που έμειναν στη σκιά και
δίνουν μια εικόνα για την εμπλοκή της Ουάσινγκτον.
Οι μυστικές συναντήσεις
Οι παρεμβάσεις του αμερικανικού
παράγοντα ήταν υποψία ή και κοινό μυστικό ήδη από την εποχή του
Πιουριφόυ. Κάτι τέτοιο άρχισε να αποκαλύπτεται και από την έρευνα που
έκανε ο δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος το 1967.
Δύο μήνες πριν από το πραξικόπημα ο Κων. Καραμανλής συναντήθηκε στη Νέα Υόρκη με τον απόστρατο πτέραρχο Λόρις Νόρσταντ,
από τον οποίο πληροφορήθηκε την ιδέα στρατιωτικής λύσης στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δημητρακόπουλου, ο Νόρσταντ ήταν
αρχιστράτηγος των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη επί 7 χρόνια.
Η πρόταση περί «στρατιωτικής λύσης» του
πολιτικού προβλήματος στην Ελλάδα απάλλαξε από το Συμβούλιο Εθνικής
Ασφαλείας των ΗΠΑ τον τελευταίο ηθικό ενδοιασμό που μπορεί να είχε για
χούντα στην Ελλάδα. Να σημειώσουμε ότι τον Σεπτέμβριο του 1967, ο
Δημητρακόπουλος διέφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην
Ουάσιγκτον, όπου από την προηγούμενη δημοσιογραφική δουλειά του ανέπτυξε
φιλίες και είχε σημαντικές πηγές πληροφοριών.
Ντοκουμέντα Καραμανλή
Οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιώνονται
μερικώς από το αρχείο του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στον 6ο τόμο (σελ. 257
κι εξής) περιγράφεται ότι ο Καραμανλής παρέμεινε στη Νέα Υόρκη από τις
25 Φεβρουαρίου έως τις 4 Μαρτίου 1967, επιστρέφοντας από ιδιωτικό ταξίδι
στις Μπαχάμες. Εκεί, «είχε σειρά συναντήσεων