Ήταν Ιούνιος του 2014 όταν πάρθηκε η απόφαση για μια τσάρκα σε ένα μέρος, για το οποίο είχαμε ακούσει πολλά, αλλά ποτέ δεν είχαμε επισκεφθεί. Το θρυλικό βουνό της Αλεβίτσας δίπλα στην ελληνοαλβανική μεθόριο, φάνταζε
ένας ακόμη ενδιαφέρον προορισμός, εντός του Νομού Καστοριάς…
Έτσι, ένα ζεστό πρωινό ξεκινήσαμε, κατευθυνόμενοι βορειοδυτικά από το Άργος Ορεστικό, και μετά από ολιγόωρη διαδρομή εισήλθαμε στο οροπέδιο του πρώην Δήμου Ακριτών. Οι Κομνηνάδες είναι το πρώτο χωριό που συναντάμε και επόμενο η Διποταμία, κεφαλοχώρι της περιοχής και πρώην έδρα του Δήμου Ακριτών. Στη συνέχεια ακολουθήσαμε τις πινακίδες για Καλή Βρύση. Ο στενός ασφαλτόδρομος, που φιδογύριζε και ανέβαινε συνεχώς υψόμετρο, μας οδήγησε μετά από απόσταση 3,5 χιλιομέτρων στο τελευταίο χωριό όπου και κάναμε μια μικρή στάση.
Κάνοντας μια μίνι έρευνα στις πληθυσμιακές απογραφές, μάθαμε ότι η Καλή Βρύση ήταν προπολεμικά ένας οικισμός 300-400 κατοίκων, ο οποίος ερήμωσε πλήρως κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Στις μέρες μας δεν υπάρχει μόνιμος κάτοικος στο χωριό, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν 20 περίπου φροντισμένα πετρόκτιστα σπίτια, που προφανώς λειτουργούν ως θερινές κατοικίες. Από την πλατεία της Καλής Βρύσης ξεκινά και ο χωματόδρομος προς τα Γραμμοχώρια (Τρίλοφος, Μονόπυλο, Γιαννοχώρι, Λιβαδοτόπι) που οδηγεί και στην Αλεβίτσα. Ο ανηφορικός χωματόδρομος μετά την Καλή Βρύση είναι μέτριας βατότητας το καλοκαίρι, καθώς υπάρχουν πολλές πέτρες που προεξέχουν. Συναντήσαμε και ορισμένες νερολακκιές που θέλουν προσοχή, καθώς κρατάνε τους περισσότερους μήνες λάσπη η οποία μπορεί να ακινητοποιήσει το όχημα. Εξυπακούεται πως τον χειμώνα η διέλευση από εδώ είναι αρκετά δύσκολη και μόνο με τετρακίνητο. Παρ’ όλα αυτά η διαδρομή μέσα στο σκιερό δάσος της Αλεβίτσας σε αποζημιώνει, ενώ η θέα προς την τεχνητή λίμνη της Βιδόβας στο αλβανικό έδαφος είναι μοναδική.
Η πορεία που ακολουθεί ο χωματόδρομος βρίσκεται σε μια ζώνη περίπου 500 μέτρων εντός της ελληνικής επικράτειας. Εκτός των άλλων, το πέρασμα αυτό έχει μεγάλη ιστορική σημασία, καθώς από εδώ έγινε τον Αύγουστο του 1948, πιθανώς εντός και εκτός του ελληνοαλβανικού συνόρου, ο γνωστός ελιγμός των στρατευμάτων του Δ.Σ.Ε. από τον Γράμμο στο Βίτσι, που παρέτεινε τον Εμφύλιο Πόλεμο για ένα έτος ακόμη. Κατά μήκος του δρόμου προς την Αλεβίτσα πρέπει να αγνοήσουμε ορισμένους δευτερεύοντες χωματόδρομους που είτε οδηγούν σε αδιέξοδο είτε οδηγούν μετά από δύσκολες διαδρομές στο Μεσόβραχο ή το Γιαννοχώρι, το ύψωμα Αμμούδα ή τα Στενά. Τρία χιλιόμετρα μετά την Καλή Βρύση πρέπει να στρίψουμε αριστερά στον κεντρικό χωματόδρομο για την κορυφή του βουνού, χωρίς όμως την ύπαρξη κάποιας ενημερωτικής πινακίδας. Ακολουθεί ένας πιο ανηφορικός δρόμος, που βγάζει μετά από 2,5 χιλιόμετρα σε ένα πλάτωμα. Σε τμήματα της διαδρομής υπάρχει οπτική επαφή με τους ψηλούς γκρεμούς της Αλεβίτσας, που βοηθούν στον προσανατολισμό. Φτάνοντας στο πλάτωμα, συναντούμε δύο ερειπωμένα στρατιωτικά κτίσματα και διάφορους λιθοσωρούς πολυβολείων, ενώ σε κοντινό σημείο υπάρχει κι ένα μαντρί. Στο φυλάκιο αυτό στεγαζόταν ο Λόχος Πεζικού, που είχε πολύ ενεργή συμμετοχή στον ελληνοϊταλικό και τον Εμφύλιο Πόλεμο. Από εδώ στρίψαμε και πάλι αριστερά σε έναν χορταριασμένο ανηφορικό δρόμο, που μετά από σύντομη πορεία μισού χιλιομέτρου, μας έφερε τελικά στην κορυφή.
Το βουνό της Αλεβίτσας, με υψόμετρο κορυφής 1589 μ., είναι μια από τις ανατολικές απολήξεις του Γράμμου και αποτελεί μια ενδιάμεση σύνδεση με το βουνό Μαλιμάδι. Πολύ χαρακτηριστική είναι η βραχώδης κορυφή της, που ξεπροβάλει από το υπόλοιπο βουνό ως μια φυσικά οχυρή ακρόπολη. Αυτός είναι και ο λόγος που επιλέχθηκε ως στρατιωτικό παρατηρητήριο, που επιβλέπει σε μεγάλη ακτίνα τη γύρω περιοχή. Στην κορυφή υπάρχει ένα μικρό λίθινο στρατιωτικό κτίσμα και πολυάριθμα οχυρωμένα πολυβολεία που διατάσσονται περιμετρικά του πλατώματος της κορυφής και σε διαδοχικά επίπεδα. Το κτίσμα παραμένει σήμερα άδειο, ενώ τα περισσότερα πολυβολεία έχουν υποστεί ζημιές.
Τα οχυρώματα εδώ διακρίνονται σε υπαίθρια και στεγασμένα. Τα πρώτα είναι κατασκευασμένα από κυκλικούς λιθοσωρούς και τα δεύτερα από λίθινους τοίχους, τσιμεντένιες κολώνες και οροφή. Μπαίνοντας μέσα, από τη χαμηλή και προφυλαγμένη είσοδο των στεγασμένων, βρίσκεσαι ευθύς σε στενούς υπόγειους χώρους, που οδηγούν σε διάφορα μικρά ανοίγματα. Σε μερικά από αυτά σώζεται ακόμη η θέση που τοποθετείτο το πολυβόλο για να βάλλει προς τον κάτωθι γκρεμό ή πλαγιά.
Γενικά, το τοπίο στην κορυφή της Αλεβίτσας είναι υποβλητικό: οι πανύψηλοι γκρεμοί, η απέραντη θέα και τα πυκνά δάση συνδυάζονται με τα παλιά οχυρωμένα πολυβολεία και τις ερειπωμένες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Ο επισκέπτης νιώθει μια συγκινητική αύρα, καθώς «βλέπει» τα νεότερα πολεμικά γεγονότα να εκτυλίσσονται ζωντανά μπροστά του. "Πόσοι άνθρωποι μόχθησαν να κτίσουν αυτά τα οχυρώματα, εδώ στην εσχατιά της ελληνικής επικράτειας; Πόσοι αγνάντεψαν και πόσοι κατέφυγαν εδώ; Πόσοι χάθηκαν πολιορκώντας την κορυφή ή πολιορκούμενοι σε αυτή;", συλλογισμοί που περιτριγύριζαν το μυαλό μας...
Κλείνοντας, θα ήταν σημαντική παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι στην Αλεβίτσα εντοπίστηκε, ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα του νομού μας. Πρόκειται για τον συμποσιαστή, ένα αγαλματίδιο κορινθιακής προέλευσης, που βρήκε και παρέδωσε στις αρχές, δασοφύλακας, και το οποίο εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Άργους Ορεστικού…
